Jan Cremer

column Fred Hoekstra

Het Ik-individualisme van de Nederlandse cultuur kreeg 50 jaar geleden op 28 februari 1964 haar eerste klaroenstoot in de wonderlijke verschijning van het literaire boek Ik Jan Cremer bij de Bezige Bij in 5000 exemplaren die binnen een week waren uitverkocht.

Op 27 november van dat zelfde jaar was de boekverkoop al opgelopen tot 100.000 exemplaren in talloze herdrukken als ONVERBIDDELIJKE BESTSELLER en kwam het enige singletje van Jan Cremer and his Jazzmen uit : Jan koos hiervoor Boom Boom van John Lee Hooker met op de B-kant de Rythm & Blues klassieker Good Morning Little Schoolgirl.
Mijn ome Freek Hoekstra, waar deze Freddy naar vernoemd is : Die gast kan een bladzijde lang beschrijven, hoe de poep op de wc uit zijn kont komt en zijn piemel ergens in! ?... nou ja, je begrijpt wel, dat deze 6-jarjge Freddy hier het zijne van wilde weten.

Wat  mij  van Ik Jan Cremer nog het best bijstaat : de overrompelende ervaring van een kunstenaar uit de provinciestad (Enschede of all dutch places !) die de grote stad veroverde met de beschrijving van zijn sjeujige schelmenavonturen. De parallel ontging mij van meet af aan absoluut niet  met die 4 muzikale schoffies uit Liverpool, die in de Britse beatmuziek stormenderhand het zwijgen oplegden aan de grootsteedse machtsverhoudingen in de Londense media en muziekindustrie : The Beatles Love Me Do, Please Please Me, From Me to You, She Loves You .... weliswaar ontleend aan de Rock 'n Roll van hun amerikaanse negerheld CHUCK BERRY, maar steevast in het persoonlijke idioom van Ik & Jij en onze particuliere gevoelens en avonturen als nieuwelingen in een verouderde wereld. De ware jaren 60 inderdaad met 7 volvette jaren nog helemaal in het verschiet van de zogenoemde jongerencultuur : 1965-1972 in de hele westerse wereld.

En lezing van dat eerste Ik-boek van een zekere fundamentele schaamteloosheid bracht ook je eigen jeugdervaringen openlijker naar buiten dan zonder dat ooit mogelijk zou zijn geweest. Daarvoor nog steeds "Feestelijk bedankt, Jan Cremer". Niet alleen die heerlijk onbekommerde lifttochten door half Europa, maar ook bijvoorbeeld die nacht die ik in Amersfoort door mocht brengen in een politiecel, omdat er onverhoopt geen trein meer vanaf Station Amersfoort vertrok na enen s nachts. Op het politiebureau waar ik om goeie raad kwam vragen, werd deze tiener toen een overnachting aangeboden : wij hebben hier wel een warm kamertje vrij, tot een uur of 7 morgen ochtend eerste trein. Die Hollandse hartelijkheid heb ik toen van harte aangenomen. Iets soortgelijks is mij een paar later nogeens met plezier overkomen, toen ik al in Friesland was gaan wonen vanaf 1977.